Elektriğin Tarihçesi

Bazı buluşlar vardır ki deyim yerindeyse bütün tarihin akışını değiştirir. Elektriğin keşfi de tam olarak bu şekilde nitelendirilebilecek bir keşiftir. Bugün yaşamımızı her açıdan kolaylaştıran, üretimin ana belirleyicisi olan elektriğin günümüze kadar taşınması ve gelişmesi hiç de kolay olmamıştır. Bu alanda her dönem büyük emekler veren insanlar olmuştur; ancak bu emeğin odak noktasında elektriği ilk olarak ortaya çıkaran kişilerin altını çizmek gerekiyor.

Elektriğin keşfiyle ilgili net ve kesin bir bilgi olmasa da M.Ö. 545 kabul edilen yıldır. Bu bilgi Aristotales’in yazılarına dayanılarak edinilmiştir. Buna göre Tales, o yıllarda elektrikle ilgili çeşitli gözlem ve çalışmalar gerçekleştirmiştir. Bazı taşlarda oluşan sürtünme, onun için çıkış noktası olmuştur. Bilhassa kehribar taşlarının sürtünme sonrası kimi nesneleri çekmesi dikkatini çekmiştir. Zaten bugün kullandığımız elektron tabiri, aslında Yunanca’da kehribar anlamına gelmektedir. Dönem içinde yapılan yeni araştırmalar, bu durumun sadece kehribarla ilgili olmadığını göstermiştir. Günümüzdeki elektriğin kabaca kökleri bu şekilde atılmaya başlanmıştır.

17. yüzyıl elektrikle ilgili önemli ve radikal değişimlerin gerçekleştiği bir dönemdir. Gilbert’in manyetizma alanındaki yeni çalışmaları elektrik konusuna da doğrudan fayda sağladı. Öte yandan elektrik tabiri ilk kez bu dönem içinde kullanılmaya başlanmıştır. Sürtünme odaklı ilk makineler ilk olarak Almanya’da yapıldı. Kükürt bir küre sayesinde statik elektrik üretimi gerçekleşti. Sonraki yüzyılda Gray, metal ve ametal maddelerin iletkenlik ve yalıtkanlık durumlarını keşfetmiş oldu. İtme çekme kuvvetinin hesaplandığı ilk tartı yine bu yüzyıl içinde yapıldı.

19. Yüzyılda ticari piller ortaya çıkarıldı. Bu dönemde kimyasal değişimlerin elektriği meydana getirdiği bilim adamlarınca fark edildi. Simon Ohm, iletkenlerin elektrik akımıyla ilgisini ortaya koyan bir yasa oluşturdu. 1 tonluk metalin, J. Henry’nin özel tel sarımı sayesinde kaldırılması, herkeste o dönem büyük bir heyecan yarattı. Telgraf ilk kez 1833 senesinde Weber sayesinde Almanya’da kullanıldı. Ayrıca Faraday, mekanik enerjiyi elektriğe çeviren bir dinamo üzerinde çalıştı.

Elektrikten gerçek anlamda enerji üretmek için insanlık, 19. yüzyılın sonunu beklemiştir. Yüksek potansiyelli jeneratörler bu yıllarda ortaya çıkarıldı. Edison’un ampulü keşfi ise elektriğin kendi tarihi içinde büyük bir kırılma yaratmıştır. Ark lambalar, gramofonlar, tramvaylar, güç odaklı üretim tesisleri, radyo dalgalarının keşfi peşi sıra büyük bir rüzgar olarak gelmeye devam etmiştir.